1. Dogma tegenover de god in de mens
Mensen en groepen, sekten en scholen zijn niet meer dan vergankelijke dingen in het wereldse bestaan. Alleen waarheid, gezeten op haar diamanten rots, is eeuwig en verheven.
– H.P. Blavatsky, Isis ontsluierd, Voorwoord
Helena Petrovna Blavatsky
Mensen zijn bij tijden onzelfzuchtig, maar zelfs als het om belangrijke doelstellingen gaat zijn ze wispelturig en veranderlijk: wat ze vandaag nastreven is morgen weer voorbij. Hoe zou dan iemand als Helena Petrovna Blavatsky door de mensen van haar tijd kunnen zijn begrepen? Behalve voor hen die hebben ontdekt dat het wereldse leven niet zo vreugdevol is als het zich voordoet, en daarin hun grenzen hebben bereikt en hebben gezien dat ambitie en zelfzucht begoochelingen zijn, blijft zij voor altijd een mysterie. Zij die haar begrepen, moeten zich in een vorig leven bewust zijn geworden van de onwerkelijke en tijdelijke aard van de dingen waarnaar het hart van de mensen in het algemeen uitgaat; bovendien moeten ze tot het besef zijn gekomen van de achterliggende werkelijkheid die van ons eist dat we de wil hebben om te groeien en te dienen.
Al blijft HPB in sommige opzichten een mysterie, zij straalt een zekere grootsheid uit die ons aanspoort naar de innerlijke betekenis van de dingen te zoeken en te proberen die diepste kern van onze natuur wakker te roepen, waar alle waarheid zetelt die door ons nog moet worden ontdekt. Om die noden te lenigen, verscheen zij en offerde haar leven op het altaar van de waarheid. Zij zag dat de mensheid door de eeuwen heen een onzeker pad volgde, onbewust van haar geboorterecht en haar waardigheid: dat de vaagheid van moderne ideeën het denken van de mens in verwarring had gebracht en overal onzekerheid en machteloze twijfel had veroorzaakt; dat de essentiële waarheden van de religie door slinkse krachten die de vooruitgang van de mensen vertragen met leugens waren ondermijnd. Zij heeft het nageslacht een stelsel van leringen nagelaten die de kracht bezitten de hele wereld te veranderen en het onsterfelijke deel van de mens als het ware uit de dood te doen herrijzen. Zij was de boodschapper en verdediger van de ziel, de levende god in de mens, tegen zowel dode dogma’s als conventionele opvattingen, tegen alles wat onecht is en tot verwarring leidt en tegen elk kwaad dat de mensheid zou kunnen vernietigen.