De uitdaging om te veranderen
Robbie P. Yangchareon
Voor iedere gemoedsaard is er één weg die het meest begerenswaard schijnt. Maar de weg wordt niet gevonden door alleen toewijding, alleen religieuze contemplatie, door ijverig voort te gaan, door zelfopofferende arbeid, of door nauwgezet het leven waar te nemen. Geen van deze kan de leerling meer dan één stap verder brengen. Alle sporten zijn nodig om de ladder samen te stellen.
– Licht op het pad, blz. 4-5
Innerlijke groei, spirituele evolutie, ontwaking: wat betekenen deze werkelijk? Boekwinkels brengen tientallen boeken over zelfverbetering onder de aandacht, en er zijn workshops en seminars in overvloed die gaan over van alles, van het overwinnen van angst tot paranormale vermogens. De laatste eeuw is er veel veranderd op het gebied van kunst, sociale trends, technologie, gezondheidsbewustzijn, en zelfs bij fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Er heerste een groeiende onrust, een poging om de huidige grenzen te doorbreken, en te reiken naar iets dat wordt gevoeld maar niet kan worden omschreven.
Bij mensen die beginnen te ontdekken wat er achter de materie ligt, bestaat een natuurlijke verwarring over wat spiritueel is. Velen worden aangetrokken door de schittering van paranormale vermogens, en stellen verschijnselen of new-age-praktijken gelijk aan spiritualiteit. Hoewel er bepaalde waarschuwingssignalen zijn – het vragen van geld, het te eenvoudig lijken, of het opeisen van de enige juiste weg – kan het met geweld doen ontwaken van latente vermogens bijzonder gevaarlijk zijn. Omdat er wezenlijke gevaren zijn, is onderscheidingsvermogen belangrijk. Dit vermogen is een kwaliteit van onze intuïtie die onze intellectuele vermogens aanvult. Hoewel het intellect onmisbaar is, kan het worden misleid zolang we vanuit onze lagere natuur handelen: we zien wat we willen zien. Intuïtie daarentegen is onpersoonlijk en daarom zuiver en direct. Bij het evalueren van situaties kunnen we onze motieven nauwkeurig proberen te observeren, en wanneer we aarzeling voelen of een sterke emotie hebben, kunnen we er zeker van zijn dat het aantrekkelijk is voor onze begeertenatuur in plaats van voor onze intuïtie.
Als mensen die een leerproces ondergaan zullen we onvermijdelijk fouten maken. Wat we nu belangrijk vinden kan jaren later plotseling niet meer zo belangrijk worden gevonden. Persoonlijkheid, neigingen en begeerten, al die dingen waarmee we ons identificeren, zijn slechts een onvolmaakte weerspiegeling of schaduw van het spirituele wezen dat we in essentie zijn. Ons hogere zelf is al verlicht, maar voor de meesten van ons is het als een flikkering van een verre wachttoren te midden van een turbulente zee van hartstochten en een dichte mist van illusies. We zijn misschien wel dichter bij de oever dan we denken, maar omdat we zulke slechte kapiteins zijn, met een bemanning die herrie schopt op het dek, en het schip heen en weer wordt geslingerd door de golven, kan het lijken dat we duizenden mijlen weg zijn. Natuurlijk is het in feite geen kwestie van afstand maar van perceptie. We zijn een eenheid, gevangen in de illusie van verscheidenheid, ronddrijvend in een illusoir bestaan waar we de dingen niet zien zoals ze zijn, een wereld van metaforen waar alle vormen slechts versluierde uitdrukkingen zijn van de onkenbare bron.
Onszelf boven de persoonlijke gehechtheden verheffen is het werk van eeuwen, en uiteindelijk bestaat er geen kortere weg. Dus moeten we proberen om eerlijk naar de persoon te leren kijken die we elke morgen in de spiegel zien, en onze zwakheden herkennen zonder er lang bij te blijven stilstaan, of zonder onszelf te verontschuldigen. Wanneer we eenmaal de verantwoordelijkheid voor onszelf op ons nemen, beseffen we dat het leven zelf het pad is, en dat we door onze dagelijkse ervaringen en uitdagingen leren en groeien. We leven in een universum waar niets onbeweeglijk of hetzelfde blijft. We zijn geen jaar, dag, of zelfs uur hetzelfde als nu. Maar wanneer we worden geconfronteerd met een uitdaging of onzekerheid, hoevelen van ons houden dan vast aan het bekende en comfortabele zelfs wanneer de natuurlijke stroom van het leven ons wenkt om ons spectrum van ervaringen uit te breiden? We moeten onophoudelijk ontwikkelen door onze inspanningen, in plaats van ons terug te trekken in een bekende ervaring die niet kan worden herhaald omdat ze zwakker wordt – we hebben haar al geleerd.
Als we leven om het ene plezier na het andere na te streven, en zoveel mogelijk pijn te vermijden, cultiveert dit een leegte die niet kan worden opgevuld. We kennen allemaal voorbeelden van mensen die plotseling wereldlijk succes behalen, maar gekweld worden omdat ze in alles leegte vinden. Sommigen wenden zich tot drugs of alcohol in een vruchteloze poging om ervaring te intensiveren of te verdoven, maar het innerlijke zelf kan niet worden geraakt, hoeveel we ook toegeven aan uiterlijke genietingen. Het is net als wanneer men probeert een bankier te slim af te zijn met monopoly geld. In plaats van het negeren van onze pijn, plezier, emoties en begeerten, kunnen we ons realiseren dat ze onze leermeesters zijn. Door leven na leven, moeten we uiteindelijk hun lessen leren, of worden achtergelaten op het evolutiepad.
Waarom voelen we ons in een oneindig universum soms zo beperkt? Over het algemeen denken we niet echt, we zijn mentaal in slaap – niet omdat we er niet toe in staat zijn, maar omdat in dit stadium de meeste van onze gedachten mechanisch zijn. Gewoonten zijn de energieën of levende entiteiten die nodig zijn om zelfs de eenvoudigste taken te vervullen, en toch kan hun grip onze perceptie kleuren, en ons onze groei ontnemen als er zich nieuwe mogelijkheden voordoen. Wanneer we ervan uitgaan dat we onze zwakkere neigingen en patronen kunnen herkennen, hoe kunnen we deze dan overwinnen? Deze gewoonten die door een sterke impuls worden beladen hebben meer dan alleen maar intellectuele herkenning nodig om ze te doorbreken. Ieder moment trekken we energieën aan of bouwen we energieën op die de aard van onze gedachten weerspiegelen. We zijn wat we denken. Heeft het zin als we iedere dag op een bepaald uur mediteren, wanneer we de rest van de dag de neigingen die we proberen te overwinnen versterken? We kunnen echter blijvende veranderingen tot stand brengen door de hele dag door over positieve, verheven gedachten na te denken. Of we nu aan het werk zijn of ’s nachts in bed liggen, als we proberen gedachten van mededogen en altruïsme te beschouwen, trekt ons bewustzijn overeenkomstige energieën aan. Door dit aanhoudend te doen verandert onze geest geleidelijk op een manier die niets te maken heeft met onze wereldse zaken. We kunnen verplichtingen en verantwoordelijkheden hebben die routine vereisen, maar toch, als we ons elke dag bewust zijn van het subtiele leven, kunnen we in ieder moment een juweel vinden.
Soms kunnen we het gevoel hebben dat we het slachtoffer zijn van ongelukkige omstandigheden waar we geen controle over hebben, en zien we niet in dat niemand anders dan wijzelf deze in gang hebben gezet. Maar niets in het universum, op welke schaal ook, gebeurt willekeurig. Van de gebeurtenissen in ons dagelijkse leven tot de oorlogen tussen landen – ze beginnen allemaal met onze gedachten of ons bewustzijn. Het universum functioneert ondanks ons onvermogen om de oorzaken te achterhalen die zijn verweven in de bewegingen die eraan ten grondslag liggen. Als we vast geloven dat wat we oogsten door ons moet zijn gezaaid, beseffen we dat dit bestaan geen willekeurige, chaotische warboel is, en kunnen we leren datgene dat ons toekomt te accepteren zonder ons te hoeven rechtvaardigen. Zelfrechtvaardiging belemmert onze vooruitgang omdat het laat zien dat we ten onrechte geloven dat we niet verantwoordelijk zijn.
Alle grote beschavingen zijn naar een hoogtepunt van macht en glorie gestegen, om daarna weer terug te vallen. Waarom is deze groei niet vol te houden? Zou het kunnen zijn omdat ze alles wat ze zich in die tijd en op die plaats konden voorstellen, hadden bereikt? ‘Waar geen vooruitziende blik is, gaan de mensen ten onder.’ Maar in elk tijdperk en in elke cultuur zijn er die enkele uitzonderingen die een ruimere visie hebben: wijzen en beschermers van de heilige universele wijsheid. Als we de fouten van het verleden niet willen herhalen, moeten we beginnen met filosofie – niet alleen lezen en speculeren, maar een serieuze poging wagen om deze in ons leven toe te passen. Elke gedachte, elke handeling, maakt een rimpeling die het lot van alles verandert. Laten we niet tot morgen wachten, maar streven om altijd ons best te doen, want een gemiste kans zal zich misschien niet nogmaals onder zulke gunstige omstandigheden voordoen.
Transformatie is een ononderbroken proces, en we beseffen vaak pas achteraf dat ons inzicht is gegroeid. Toch impliceert manifestatie eindigheid, en alle wezens hebben hun eigen illusies: het zou een fatale vergissing zijn om te denken dat ons spirituele inzicht altijd volledig is. Zelfs boeddha’s en christussen vertegenwoordigen niet het uiteindelijke hoogtepunt van evolutionaire voltooiing, hoewel ze grotere hoogten vertegenwoordigen waartoe alle mensen in staat zijn. Ondanks dat we onderweg misschien struikelen, zijn zelfs dat wat we mislukkingen noemen in ruimere zin geen verspilde moeite. Naarmate we groeien, groeit ons inzicht, en naarmate ons inzicht groeit, groeien onze keuzemogelijkheden. Zoals in Licht op het pad staat:
Want in u is het licht van de wereld – het enige licht dat op het pad kan worden geworpen. Als u het niet in uzelf kunt waarnemen, heeft het geen zin er elders naar te zoeken. Het gaat u te boven, omdat u uzelf heeft verloren wanneer u het bereikt. Het is onbereikbaar, omdat het steeds terugwijkt. U zult het licht wel binnengaan, maar de vlam nooit aanraken. – blz. 3