Een schat aan verheven ideeën
Raymond Rugland
The Esoteric Tradition [De esoterische traditie] door G. de Purucker, gepubliceerd in 1935, is mijn favoriete boek. Ik zal proberen aan te geven welke waarde het voor mij heeft. Toen ik 17 was ging ik naar de universiteit en besloot theosofie zo serieus te nemen dat ik deelnam aan de correspondentiecursus van de Theosophical Society. Na vele maanden maakte ik kennis met de ET en zijn schrijver. Dr. De Purucker was vol enthousiasme als het erom ging theosofie met de wereld te delen. Dit openbaarde zich in zijn ogen, zijn handdruk, en zijn absolute vertrouwen in het denkbeeld van een universele broederschap. Hij was ongeveer 18 maanden leider toen hij een groep toehoorders vertelde:
Een theosofisch spreker bevindt zich altijd in een moeilijke positie. Een groot aantal mensen weet niet wat theosofie werkelijk is. Ze denken dat het een of andere vreemde, excentrieke, mogelijk zelfs griezelige vorm van geloof is; in plaats van, zoals het in feite is, een filosofie-religie-wetenschap die in rationele formuleringen waarheden presenteert over de structuur, de werking, de fysiologie en de psychologie van het heelal. Met andere woorden, ze geeft antwoord op de grote vragen die ieder denkend mens stelt, niet alleen aan hun eigen ziel, maar die ze in stilte stellen aan de alomvattende geest van waarheid die sommigen ‘God’ noemen en anderen ‘natuur’, en waaraan weer anderen helemaal geen naam geven.
– Questions We All Ask 2:338
Mensen hebben meestal maar een vaag besef van hun verheven bestemming.
In de ‘Opdracht’ van De esoterische traditie worden we geraakt door een enorm besef van diepzinnigheid en mysterie:
Aan hen die het onschatbare hebben geschonken,
die onmetelijk veel hebben gegeven,
en aan hun verheven doel,
draag ik dit boek op met grenzeloze
eerbied en toewijding.
De Purucker opent dan met ‘Aan de lezer’, waarin duidelijk wordt gemaakt waar het boek over gaat. Hij vraagt de lezer vooral de verantwoordelijkheid te nemen om voor zichzelf te denken en zich te houden aan de resultaten daarvan. Hij herinnert ons eraan dat alles groeit en verandert, dat de wezens die ons voorgaan en ons volgen op de ladder van de evolutie ontelbaar zijn. Op deze ladder is iedere leerling een leraar en iedere leraar een leerling. Hij besluit dit gedeelte met:
Iti maya srutam – ‘Zo heb ik het gehoord.’ ‘Ik geef door wat mij is gegeven en op de manier zoals ik het heb ontvangen. Niet anders.’ – blz. xiii
De esoterische traditie zelf – ook wel bekend als de wijsheidsreligie, de geheime leer, de God-religie – is gebaseerd op een levend en intelligent heelal dat ons thuis is en waarbinnen onze bestemming wordt vervuld. Door uitbreiding van ons besef en bewustzijn kunnen we na verloop van tijd universeel in ons begrip worden en onze verantwoordelijkheid vervullen. De Purucker begint zijn hoofdpresentatie met gemakkelijk te begrijpen leringen en leidt ons naar de moeilijkere en complexere, waarbij hij niet alleen een beroep doet op het verstand maar ook op de intuïtie. Hij moedigt de student aan ‘naar binnen’ te kijken waar de ware verlichting is. Geen les wordt ooit volledig beheerst totdat gedachte handeling wordt en we worden wat we willen weten.
De onderwerpen die hier diepgaand worden behandeld zijn talrijk: theosofie, de moeder van de religies, filosofieën en esoterische wetenschappen; allegorie en mystieke symboliek; de geheime leer van Gautama Boeddha; zichtbare en onzichtbare werelden; het pad van evolutie naar de goden; achter de sluiers met de wetenschap; hemelen en hellen; wederbelichaming; het astrale licht; de dood en daarna, een studie van bewustzijn; circulaties in de kosmos; mysteries over de innerlijke aard van de mens; grote zieners tegenover helderzienden; en de esoterische scholen.
Terugdenkend aan de ‘Opdracht’: Onder hen die het onschatbare hebben geschonken, die onmetelijk veel hebben gegeven, zijn zij die sommigen onze oudere broeders noemen. Twee levende mensen die aan deze beschrijving voldoen stuurden H.P. Blavatsky als hun boodschapper. In haar inleidende werk voor het publiek, Isis ontsluierd (1877), refereert ze aan deze heren in haar eerste zin: ‘Het boek dat we hier ter beoordeling aan het publiek voorleggen is het resultaat van een tamelijk diepgaande bekendheid met oosterse adepten en het bestuderen van hun wetenschap’. Een aantal van hun brieven geschreven tussen 1880 en 1884 werden in 1923 gepubliceerd als The Mahatma Letters to A.P. Sinnett (De mahatma brieven aan A.P. Sinnett). De Purucker geeft een uittreksel van één hiervan om een deel van de oorspronkelijke drijvende kracht te onthullen achter wat ‘de grootste beweging van de eeuw’ is genoemd:
De waarheden en mysteries van het occultisme vormen inderdaad een stelsel dat van het hoogste spirituele belang is, en even diepzinnig als praktisch voor de wereld in het algemeen. Maar ze werden u niet gegeven om de verwarde massa theorieën en speculaties in de wereld van de wetenschap te vergroten, maar om hun praktische betekenis in het belang van de mensheid. De termen ‘onwetenschappelijk’, ‘onmogelijk’, ‘hallucinatie’, ‘bedrieger’, zijn tot nu toe op een heel oppervlakkige en onzorgvuldige manier gebruikt, waarbij wordt geïmpliceerd dat occulte verschijnselen óf iets mysterieus en abnormaals óf vooropgezet bedrog zijn. En daarom hebben onze meerderen besloten om voor enkele ontvankelijke denkers meer licht op het onderwerp te werpen, . . . De betweters zeggen: ‘De tijd van wonderen is voorbij’, maar wij antwoorden, ‘hij heeft nooit bestaan!’ . . . [Deze waarheden] zullen zowel destructief als constructief blijken te zijn – destructief als het gaat om de funeste fouten uit het verleden, het oude geloof en bijgeloof die zoals het Mexicaanse onkruid in hun giftige omhelzing bijna de hele mensheid verstikken; maar constructief als het gaat om nieuwe instituties van een oprechte, praktische broederschap van de mensheid waarin allen medewerkers van de natuur worden, voor het welzijn van de mensheid zullen werken met en door de hogere planeetgeesten – de enige ‘geesten’ waarin wij geloven. . . . ‘Ideeën beheersen de wereld’; en naarmate het denken van de mens nieuwe ideeën ontvangt en de oude en versletene terzijde legt, (zal) de wereld vooruitgaan; grote revoluties (zullen) hieruit voortkomen; instituties (ja, en zelfs geloofsovertuigingen en mogendheden, zouden ze eraan kunnen toevoegen) – ZULLEN bezwijken onder hun opmars . . . deze ideeën raken de gewichtigste onderwerpen.
– geciteerd in De esoterische traditie xi-xii
De Purucker geeft een goede opsomming van de inspanningen van de Theosophical Society sinds haar oprichting om boeken en tijdschriften te publiceren en openbare lezingen en studiegroepen te houden: ‘Inderdaad, iedereen zou deze ‘universele ideeën’ moeten bestuderen, die door hun invloed op het denken van de mens de verandering in het menselijk bewustzijn zullen teweegbrengen waarvoor alle ware theosofen werken en waarnaar zij streven; zo dragen ze bij om de dingen bekend te maken waarvoor de Theosophical Society in 1875 oorspronkelijk werd gesticht’ (Op.cit.).