William Quan Judge: boogschutter, broeder en vriend
Grace F. Knoche
Ons speciale nummer van 1996 valt samen met de herdenking van de honderdste sterfdag van William Quan Judge, een van de belangrijkste medeoprichters van de Theosophical Society in 1875. In de hele wereld brengen vrienden en bewonderaars van zijn leven en werk, en niet het minst van zijn geschriften, in besloten kring of op openbare bijeenkomsten, dit jaar eer aan deze stille, bescheiden, vriendelijke, maar toch krachtige pionier van de theosofie in Amerika.
Hoe kan men het leven samenvatten van iemand die niet als doel had de aandacht op zichzelf te richten, maar eerder om bij zoveel mogelijk mensen het ontwakende geestelijke vuur aan te wakkeren en hen kennis te laten nemen van die grootse kosmische visie die H.P.B. met ons heeft gedeeld. Judge heeft altijd veel bewonderaars gehad, daarvan zijn genoeg getuigenissen, maar het is te vroeg om goed te kunnen vaststellen hoe diepgaand hij het denken en de aspiraties van generaties van lezers van zijn geschriften heeft beïnvloed. Als we terugzien op de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw, zien we maar een handjevol mensen die van karma en reïncarnatie hadden gehoord, laat staan dat ze beseften wat een enorm verschil de kennis van deze denkbeelden voor hen en hun gezin zou kunnen betekenen. Tegenwoordig zijn deze begrippen algemeen gangbaar, tenminste onder een publiek van vrijdenkers. En aan wie hebben we dat te danken?
In de eerste plaats aan H.P. Blavatsky die deze nieuwe-oude denkbeelden opnieuw aan de wereld bracht, en in de tweede plaats aan William Quan Judge, haar vriend en medewerker, die de onnavolgbare gave had om ingewikkelde filosofische onderwerpen in heldere alledaagse taal om te zetten en ze voor het publiek gemakkelijk toegankelijk te maken. Hij was voor duizenden overal in de wereld een broeder en een vriend, die altijd klaarstond om bemoediging, hulp en zo nodig advies te geven; en een boogschutter die van zijn sport hield; in brieven en persoonlijk contact sloeg hij de spijker op de kop als het erom ging wat iemand op geestelijk gebied nodig had. Werkelijke sympathie voor zijn medemens, een heldere betoogtrant en een goede beheersing van de theosofische beginselen maakten zijn geschriften begrijpelijk voor elk soort zoeker. Ja, Judge heeft een onuitwisbare indruk achtergelaten op generaties van theosofen, op de bestemming van de Theosophical Society en op het denken en de stabiliteit van de mensheid in deze en de komende eeuwen. In een van zijn notitieboekjes vinden we dit veelzeggende fragment uit een brief die hij schreef:
‘De verlangens van geen enkel menselijk hart moet men gemakkelijk terzijde schuiven; elk ervan is een ondertoon in de grote harmonie van het leven; elk ervan is de roep van een broeder die vaak zijn taal is vergeten, maar nog voelt wat hij verlangt; in zijn hart brandt, hoe zwak ook, de vonk van het goddelijke die eeuwig probeert de weg terug te vinden naar het centrum van waaruit zij kwam. Niet een van de grote menigte mensen die niet in ons geloven, of nooit van ons hebben gehoord, zou ook maar een ogenblik lachen om de pogingen van iemand die de weg heeft gezocht en zijn voet heeft gezet op het pad; kunt u, die de hoogste waarheid wenst te bereiken, dan doen wat zij die ‘buiten uw kring’ staan, niet zouden doen?’
Ons doel is hier niet om de loftrompet te steken over Judge, maar om eer te bewijzen aan deze pionier en theosoof die mededogen had, een knap verstand, en de wil om voor alle mensen, hoe beperkt ook hun opleiding was, de theosofische leringen toegankelijk te maken, die zijn mentor en vriend, H.P. Blavatsky, in zo’n overvloed aan de wereld schonk. Zijn geschriften en brieven zijn zijn getuigenis.
De schrijvers van deze ruim negentig bladzijden hopen oprecht dat ze door hun jarenlange bekendheid met Judge en zijn geschriften de essentie daaruit hebben kunnen distilleren, en dat deze bladzijden gewijd aan zijn leven en zijn werk bij veel lezers een gevoel van verwantschap zal oproepen met deze edelmoedige man en iets zal overbrengen van de vreugde en inspiratie die het voorbereiden van dit speciale nummer aan ieder van ons heeft gebracht.