Leven in veranderende tijden*
Alice Yetman
*Nieuwsbrief Contact van de Zuid-Afrikaanse afdeling van de TS, december 2021.
De afgelopen twee jaar is het leven van veel mensen drastisch veranderd. Ongekende gebeurtenissen hebben het leven van mensen op zijn kop gezet; sommigen werden in bijna alle aspecten van hun leven getroffen. Niet alleen werden hun persoonlijke vrijheden ingeperkt, maar ook de zekerheid van hun baan kwam in gevaar. Polarisatie, onenigheid en wantrouwen hebben mensen in verschillende ‘kampen’ verdeeld, en dat heeft tot breuken in gezins- en andere relaties geleid. Natuurlijk zijn er voor zowel volwassenen als kinderen negatieve psychische gevolgen geweest. Onzekerheid en angst hebben tot wijdverbreide verontrusting geleid.
Angst kan een overheersende kracht in iemands psyche worden; angst is destructief en heeft een negatieve invloed op onze handelingen en gedachten, zelfs ons welzijn. Angst komt voort uit het menselijk ego, want aan de basis van angst ligt een behoefte aan zelfbehoud. Angst belemmert onze spirituele groei; angst verhindert dat de positieve, hogere en welwillende invloed van ons hogere bewustzijn tot uitdrukking kan komen – angst is een obstakel voor het ontwikkelen van mededogen, van altruïsme, van liefde. Armin Zebrowski gaat hier dieper op in:
Angst is een gevoel van ons menselijk ego dat ontstaat wanneer dit ego omlaag wordt getrokken naar de dierlijke ziel, wanneer de denker wordt beheerst door de sterke gevoelens van zijn lagere natuur. Angst leidt tot het volgende: in het lichaam vindt een uitstorting van hormonen plaats, het denken raakt versluierd, alle zintuigen concentreren zich op dat ene punt dat het menselijk ego zou kunnen schaden. De ziel probeert vergeefs de persoon naar een menselijke gemoedstoestand terug te voeren. Angst beheerst de persoon en maakt ons machteloos om te doen wat redelijk is. Het gaat hier niet alleen om concrete gevoelens van angst – zoals een bus die ons omver dreigt te rijden – maar ook om onze dagelijkse handelingen. Vaak falen we omdat we niet moedig genoeg zijn om de noodzakelijke en juiste stap te zetten – zelfs wanneer we weten wat juist is – omdat we bang zijn voor de gevolgen van onze handelingen. We schieten vaak tekort omdat we er geen vertrouwen in hebben dat we het kunnen en misschien een belachelijke of onervaren indruk zullen maken.
Maar hoe kunnen we het overweldigende gevoel van angst aanpakken? Het is in ieder geval duidelijk dat gedachten de mens maken. Daarom moeten we de kracht van ideeën, de verbeeldingskracht, en vooral de kracht van intuïtie gebruiken om ons te bevrijden van de invloeden van de dierlijke ziel, en moeten we ons weer tot de spirituele aspecten van onszelf wenden. G. de Purucker zegt hierover:
‘Liefde is een geweldige kracht. Volmaakte liefde bant alle angst uit. Iemand met een hart vol liefde en mededogen kent geen angst; daarvoor is in zijn hart geen plaats. Koester liefde voor al wat leeft, dan verbindt u zich met onoverwinnelijke kosmische krachten, en wordt u sterk, en in uw geest en denken helderziend. U zult nooit ergens bang voor zijn als uw hart vol liefde en begrip is, want liefde – volmaakte liefde – brengt begrip. U zult dan nooit bang zijn voor armoede; u zult nooit bang zijn voor de dood.’*
*‘Het overwinnen van onze angst’, Sunrise jan/feb 1999; citaat Purucker, Levensvragen, blz. 118.
Wat is dan liefde? G. de Purucker geeft een prachtige omschrijving ervan:
Liefde is het cement van het heelal; ze houdt alle dingen op hun plaats en onder haar eeuwige hoede; haar werkelijke aard is hemelse vrede, haar kenmerk is kosmische harmonie die alle dingen doordringt, die grenzeloos, onvergankelijk, oneindig, eeuwig is. Ze is overal en is het hart van het hart van al wat is. – Levensvragen, blz. 111
Om zelfverzekerd en onbevreesd te blijven over ons individuele pad naar het onbekende, de toekomst, moeten we ons aan een paar richtlijnen houden, die, geworteld in de oude wijsheid, voor de mensheid eeuwenlang de toetssteen en steunpilaar zijn geweest om naar te leven. Ze zijn het kompas waarmee we ons ‘ware noorden’ kunnen vinden, terwijl we door het leven reizen. Er zijn een aantal wenken om in gedachten te houden, die allemaal hun oorsprong hebben in liefde.
Zoals we weten, kan er nooit een ‘toevallige’ gebeurtenis of reeks omstandigheden zijn. De natuurwetten zijn onveranderlijk en gelden in het gehele heelal. Een van die wetten, die fundamenteel is voor de werking van het heelal, is karma, de wet van actie en de daaruit voortvloeiende reactie. Het spreekt daarom vanzelf dat onze huidige omstandigheden karmische gevolgen zijn van acties die ergens in ons verleden zijn ondernomen. Het feit dat zovelen van ons door deze omstandigheden worden beïnvloed, betekent ongetwijfeld dat we collectief verantwoordelijk zijn voor daden die in ons verleden zijn verricht, een verleden dat vele levens terug kan gaan, mogelijk zelfs tot de Atlantische tijd. Als we deze diepe realiteit kunnen accepteren, zijn we halverwege om te gaan begrijpen wat er gebeurt en een rustiger gemoedstoestand te vinden. En daarin ligt de oplossing: er valt iets te leren uit deze omstandigheden en hoe eerder we leren deze ‘ongelukkige toestand’ te accepteren en om te zetten in iets goeds en zinvols, niet voor onszelf, maar voor onze medemensen, des te eerder zullen we het evenwicht dat we door onze eerdere acties hebben verstoord weer herstellen.
Dit inzicht doet ons beseffen dat we ‘de anderen, of de machthebbers’ die, zoals we misschien denken, de ravage om ons heen aanrichten, daarvan niet de schuld kunnen geven, ook al zijn we misschien boos en wanhopig over de onrechtvaardigheid van hun daden. Bovendien ondergaan deze ‘anderen’ zelf ook karmische gevolgen; zelfs als je beweert dat ze de instrumenten van karmische restitutie lijken te zijn. De enige manier om onze omstandigheden te veranderen, is door onszelf te veranderen; dit is het enige aspect van het leven waar we volledige controle over hebben – zij het dat hier een verandering wordt bedoeld ten goede van alle mensen – niet voor ons eigen egoïstische voordeel.
We zijn zeker in staat onszelf te veranderen. We kunnen ervoor kiezen om naar de leidende stem binnenin ons te luisteren en deze te volgen. Natuurlijk moeten we eerst inzien dat deze stem, noem haar onze intuïtie, volledig kan worden vertrouwd. Ze is ons hoger bewustzijn, dat het atma-buddhi-manas is, het hogere trio van onze zevenvoudige natuur; ze is in essentie kosmisch, een vonk van het grenzeloze Al, het goddelijke, dat uitstraalt naar de lagere aspecten van ons wezen. De intuïtie is daarom de basis van echt onderscheidingsvermogen en oordeel – van wat waar is of niet – van morele en ethische integriteit. Velen van ons hechten te veel belang aan het verstandelijke aspect van ons wezen, het hersenverstand van de dagelijkse gedachten, en geven er de voorkeur aan alleen op zijn impulsen te vertrouwen. Maar het denken is niet het hoogste aspect van ons wezen. Het denken wordt vaak en gemakkelijk beïnvloed door iemands egocentrische verlangens en daardoor wordt ons juiste onderscheidingsvermogen verduisterd.
Denk eens aan het aspect dat we onze houding noemen. Wat is onze algemene houding ten opzichte van onze omgeving? Hierbij hebben we opnieuw de keuze en het vermogen om een positieve of een negatieve kijk te hebben. Dit hangt nauw samen met het aspect dankbaarheid. Als we onze aandacht richten op het negatieve, wat een andere emanatie is van het op zichzelf gerichte ego, verliezen we vaak de dingen uit het oog waarvoor we dankbaar zouden moeten zijn. Mochten we ooit overwegen om daarvan een lijst te maken, dan zou die ongetwijfeld eindeloos lang worden! Maar als we dankbaar zijn, nemen negatieve gedachten en gevoelens in kracht af en vervagen ze, waardoor we ons openstellen voor de positieve en de hogere, creatieve en onzelfzuchtige impulsen van ons wezen.
We moeten niet vergeten dat er een hiërarchie van hoogontwikkelde mensen bestaat, onze oudere broeders, die altijd waakzaam zijn, de ontwikkelingen op onze planeet in de gaten houden, en die – en dat is het belangrijkste – op al haar bewoners een gunstige invloed uitoefenen. Hoewel ze de processen van karma niet kunnen veranderen, genereren ze een gestage stroom van mededogen, die ook kracht geeft aan de vele moedige, gewone mensen die constant werken aan het welzijn van de hele mensheid. Door acht te slaan op de ingevingen van ons bewustzijn, en dan in overeenstemming daarmee te denken en te handelen, stemmen we ons niet alleen af op deze meesters van wijsheid, onze broeders, maar versterken we ook hun weldadige energie voor het welzijn van ons allemaal.
Wanneer we ernaar streven om op deze manier te leven, te handelen en te denken, is het natuurlijke gevolg een verandering en een hogere graad of verruiming van ons bewustzijn, wat weerspiegeld wordt door onze daden en uitingen. Zo worden we een voorbeeld voor anderen om na te volgen. En zo worden liefde en mededogen verder uitgestraald, en raken ze het hart van anderen en verspreiden zich als steeds groeiende golven in een vijver.
Verandering is een verschijnsel dat in het gehele heelal altijd waarneembaar is. Hoe ongemakkelijk ze soms ook mag lijken, men zou moeten proberen haar te omarmen, door op onze innerlijke stem te vertrouwen en ernaar te luisteren, want ze is een kans om te groeien en te leren, om uiteindelijk ons bewustzijn te verruimen terwijl we steeds verder en hoger komen op onze evolutiereis.
Onwetendheid is de vader van angst.
– Herman MelvilleAngst is de belangrijkste bron van bijgeloof en één van de belangrijkste bronnen van wreedheid. Angst overwinnen is het begin van wijsheid.
– Bertrand RussellWe kunnen gemakkelijk een kind vergeven dat bang is voor het donker; de echte tragedie van het leven is wanneer mensen bang zijn voor het licht.
– PlatoDe grot waar je bang voor bent om binnen te gaan, bevat de schat die je zoekt.
– Joseph CampbellWie alle wezens in zijn eigen zelf ziet, en zijn eigen zelf in alle wezens, verliest alle angst.
– Isa UpanishadWe worden geboren met liefde. Angst is wat we hier leren. Tijdens de spirituele reis moeten we angst en vooroordelen afleren en liefde weer een plaats geven in ons hart.
– Marianne Williamson