Onszelf overwinnen
G. de Purucker
Hoe kunnen we een tekortkoming zoals angst de baas worden? Dat kunnen we door moedige gedachten te hebben, door ons een beeld te vormen van moedige daden of van de schoonheid van moed; door ons deze en andere dingen voor te stellen zodat ze in ons denken tot gedachtebeelden worden en een mentaal bezinksel achterlaten, en na verloop van tijd zullen we uit gewoonte moedig handelen. Dan volgt de volgende stap in bewustzijn: plotseling ontdekken we dat we moedig zijn. We zijn verlegen, angstig, omdat het een gewoonte is geworden. We hebben toegelaten dat angst en vrees zich in ons konden ontwikkelen, en daarom bekijken we de dingen met angst en vrees. Als moed gewoonte wordt, dan verdwijnt angst vanzelf, zonder dat we beseffen wanneer ze verdwijnt. Het is veel gemakkelijker dan angstig en verlegen te zijn, en daaronder te lijden en zich ervoor te schamen.
Maar het probleem is dat we ons geen beelden vormen. Het ontbreekt ons aan spirituele verbeeldingskracht. Ik denk dat geen man of vrouw ooit vrijwillig ervoor kiest om te zondigen. Zonde en kwaad zijn zo lelijk en afstotelijk, en in sommige opzichten zo afschuwelijk dat deze, als we ons een duidelijk beeld ervan konden vormen en ook van de gevolgen ervan, bij ons zoveel afkeer zouden opwekken dat we ons voor niets ter wereld ermee zouden willen verbinden. Ook denk ik niet dat er een ‘straf’ is voor zonde. Wie zou dat oordeel moeten vellen? We zijn niet in staat om met een quasi oneindig juiste visie over onze medemensen te oordelen. In een bepaald opzicht is de hoogste god in de hoogste hemel daartoe niet in staat. In die zin is er geen oordeel mogelijk, en strikt genomen denk ik dat zonde per se niet bestaat. Er bestaat alleen maar verwrongen oordeel, onwetendheid, gebrek aan visie, ethische laagheid, of morele ontaarding. Aan de andere kant is er hoge aspiratie, hoogstaand denken, morele schoonheid, innerlijke grootsheid, het verlangen van het hart: allemaal edele eigenschappen. Welk van die twee paden zullen we kiezen?
We moeten natuurlijk wel bedenken dat elke slechte daad, of wat vaak ‘zonde’ wordt genoemd, in feite een overtreding is van de fundamentele natuurwet die harmonie is, een verstoring van de samenhangende verbanden in het heelal; en het hele gewicht van de universele krachten neigt ogenblikkelijk naar herstel van die harmonie. Met als gevolg dat, hoewel er geen straf staat op zonde of slechte daden, er wel de macht en het gewicht van de hele natuur is tegen het voortzetten ervan; en het herstel van de harmonie zal zeker pijn en lijden veroorzaken bij degene die de harmonie van de natuur heeft verstoord. Ik neem aan dat mensen dit bedoelen als ze spreken over de ‘straf voor zonde’. Tegelijk en om dezelfde reden zullen zij die in harmonie zijn met de natuur een beloning of compensatie krijgen door de grotere macht en het grotere inzicht dat ze verwerven, want ze werken met en voor de natuur, en de hele natuurlijke harmonie is met hen.
Hoe kunnen we het inzicht verwerven dat ons in staat stelt onze zwakheden waar te nemen en dat ons feilloos de beste manier toont om anderen te helpen? De enige manier is door sympathie en liefde. Er is niets in de wereld gemakkelijker dan het volgen van de weg van sympathie en liefde; het is de weg die het minst lastig is en tenslotte voert naar de mooiste, beste en meest bevredigende beloningen.
In dit verband wil ik uw aandacht vragen voor een mooie gedragslijn in het oosten die door Lao-tzu, de grote leraar van het taoïsme in China, is geformuleerd: Worstel niet; vecht niet. Wees niet gespannen. Wees kalm. Wees ongedwongen. Wees beheerst. Wees moedig. Heb lief, vergeef, heb sympathie. Deze manier van doen zal u begrip brengen. Als u begrip heeft, zult u inzicht krijgen. Dan zult u weten hoe u kunt helpen. Liefde is helderziend, en een deel van liefde is sympathie. Daarom is sympathie helderziend.
Maar wees er zeker van dat het geen persoonlijke liefde is. In dat geval beginnen de sluiers van de persoonlijkheid zich voor het innerlijke oog te verdichten, want persoonlijke begeerte verzamelt en verdicht de omgevende psychische atmosfeer in ons eigen aura, slaat deze neer, en dat veroorzaakt de verdichting van de psychische sluiers die de innerlijke visie en het begrip verduisteren. Alles wat voortkomt uit een verlangen naar persoonlijk voordeel is geen ware liefde. De essentie van ware liefde is zelfvergetelheid, en op deze regel zijn geen uitzonderingen. Liefde vergeeft alles, en ze doet dit omdat ze sympathiseert, ze begrijpt. Begrip leidt tot inzicht. Liefde wijst de weg en verlicht het pad.