Heb uw naaste lief
Nhilde Davidson
E = mc2 is een bedrieglijk eenvoudige vergelijking die zegt dat energie en massa verwisselbaar zijn. Wanneer dit echter wordt toegepast op de wereld van de verschijnselen, dan zijn de gevolgen daarvan enorm. Op soortgelijke manier hebben wijzen en zieners door de eeuwen heen unaniem een eenvoudige aansporing gegeven aan hen die waar geluk willen vinden: ‘Heb uw naaste lief als uzelf’.
Het kost tijd, toegewijde wetenschappelijke studie en discipline om E = mc2 praktisch te kunnen toepassen. In de drukte van ons dagelijks leven is het liefhebben van uw naaste even moeilijk uit te voeren. In beide gevallen is het voor het begrip en voor een volledige waardering van de diepzinnige aard van deze schijnbaar eenvoudige uitspraken nodig dat men er diep over nadenkt. Vervolgens is de feitelijke toepassing van elk een taak die niet gemakkelijk wordt opgevat.
Een schriftgeleerde vroeg aan Jezus:
Welk gebod is het belangrijkst?
Jezus antwoordde: Het eerste is: . . . heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand.
Het tweede, daaraan gelijk, is dit: Heb uw naaste lief als uzelf. Er zijn geen geboden belangrijker dan deze.
– Marcus 12:28-31
Deze twee instructies klinken door in alle heilige teksten. De godheid heeft door verschillende volkeren en in allerlei culturen vele namen gekregen; maar toch spreken ze alle over hetzelfde onderliggende universele beginsel dat alles doordringt. Noem het zoals u wilt – God, parabrahman, DAT, geest, Krishna, Vishnu, atman – de namen zijn er vele maar ze sluiten alle de gedachte in dat achter de materiële wereld iets onsterfelijks en duurzaams is dat alles bezielt – een transcendente uitstraling die de gemeenschappelijke wortel is in en buiten het hele gemanifesteerde universum. Door deze gedeelde afkomst maakt alles deel uit van dezelfde universele familie, is alles – ongeacht omvang en evolutionaire positie – nauw verbonden door deze gemeenschappelijke goddelijke ouders.
In het licht van deze gemeenschappelijke afkomst, wordt duidelijk dat het eerste gebod ten grondslag ligt aan al het andere. Als we ons denken en ons hart vervullen met wat dierbaar is voor onze ouder, het goddelijke centrum in ons, zullen we ons gedrag beginnen te veranderen. De eerste stap in een project is te begrijpen wat het doel van die taak is. Bij de volgende stap, wanneer we een overzicht van het algemene plan hebben gekregen, bedenken we een oplossing. In het leven is goddelijke liefde de talisman. Door de aard van onze goddelijke ouder lief te hebben en te proberen haar te begrijpen, kunnen we onze handelingen nauwer afstemmen op het goddelijke plan. Zoals we als kinderen hebben geprobeerd te doen wat onze moeder en vader zou plezieren, zo zouden in het leven onze handelingen plezierig moeten zijn voor onze goddelijke ouder doordat we altijd proberen te doen wat in overeenstemming is met onze geestelijke essentie.
Jezus zegt dat het tweede gebod gelijk is aan het eerste en de reden ligt voor de hand: als we deel uitmaken van dezelfde goddelijke familie met het goddelijke in ons binnenste, dan betekenen ‘heb uw naaste lief’ en ‘heb God lief’ hetzelfde. Het is onmogelijk iets lief te hebben en tegelijk te verwerpen en te misbruiken. Als we erkennen dat ons eigen innerlijke centrum wordt weerspiegeld in de wereld om ons heen, wordt het gemakkelijker om ‘voor anderen te doen wat wij willen dat zij voor ons doen’ – want we beïnvloeden in feite een deel van onszelf. Het Vishnu Purana zegt dat iedereen Vishnu zou moeten zien in alles waarnaar men ook kijkt. De reden voor deze oefening is dat als we tegenover god [Vishnu] staan, we niet oneerbiedig of kwetsend zullen zijn.
In een zich ontwikkelend heelal is vervolmaking, in de zin van voltooiing en een definitief einde, niet mogelijk. Alle entiteiten worden tot manifestatie aangezet door de dorst steeds meer van hun innerlijke goddelijke potentieel te ontvouwen. Als we bij het verrichten van de dagelijkse taken met mensen te maken hebben, dan leidt een beperkt begrip onvermijdelijk tot spanningen en tegenstrijdige belangen, zodat er botsingen ontstaan. Hoe staat het op die momenten met ‘heb uw naaste lief’? Is het in de hitte van het moment, of wanneer we door schade en verwondingen zijn getroffen, mogelijk een stap terug te doen en onze belager lief te hebben?
De wijzen verzekeren ons dat dit mogelijk is. De sleutel ligt verborgen in het eerste gebod. Zoals een ouder een stout kind toch liefheeft, evenzo kunnen we, door te bedenken wat dierbaar is voor onze geest, doorgaan de ‘werkelijke’ persoon lief te hebben, terwijl we het oneens zijn met een individuele daad of reeks handelingen. Het maken van een onderscheid tussen de handeling en de handelende persoon helpt ons om de hartstochten van de persoonlijkheid tot bedaren te brengen, en daardoor het voor ons mogelijk te maken dat we beginnen een situatie te onderzoeken en de essentie of het motief achter de handelingen pogen te achterhalen. Als we proberen te begrijpen waarom een van ons op een bepaalde manier handelt, ontstaat empathie, de projectie van onszelf door onze verbeeldingskracht in het hart van de ander – letterlijk proberen we dan een mijl te lopen in de schoenen van de ander – en uit die oefening groeit dan sympathie, en uiteindelijk altruïsme.