Boekbespreking
Nancy Coker
Victors All, Monita Imbert Syll, Authors Unlimited, Los Angeles, 1992, 185 blz, isbn 9781556660719, paperback.
Kijk nooit achterom naar wat was, want dat leidt alleen tot frustratie en wanhoop. Richt u liever op het hier en nu – niet alleen op de vraag hoe verder te leven, maar hoe van uw leven iets waardevols te maken. – blz. 117
Beperkt zijn is een cliché geworden. Het betreft niet alleen meer lichamelijke invaliditeit, maar omvat in zijn ruimere betekenis alles wat overmatig is – te nerveus, te mager, te dik. Miljoenen mensen doen mee aan doe-het-zelf, help-u-zelf en hulpprogramma’s in twaalf lessen, die mensen moeten leren leven met elk denkbaar gebrek, van woordblindheid tot verslavingen. Men kan heel braaf zeggen ‘We hebben allemaal onze beperkingen, sommige zichtbaar, sommige niet’, maar het is heel wat anders om te lijden aan quadriplegie (totale verlamming van alle vier de ledematen). Het onvermogen enig lichaamsdeel onder de nek te bewegen doet andere ‘beperkingen’ verbleken.
Victors All bestaat uit een reeks interviews met 20 leden van de Internationale Vereniging van Mond- en Voetschilders, die een volledig leven leiden. Joe is softballcoach en schildert graag landschappen; Viola is een ontwerpster en bouwt 10 cm hoge miniatuurhuisjes; Jack is al zes keer tot burgemeester van zijn stad herkozen en soms schildert hij 12 uur achtereen of langer; Pastor Bernard, als priester verbonden aan het Gezondheidscentrum van de Benedictijnen, schildert alleen in zijn vrije tijd. Ze zijn allemaal actieve kunstenaars ofschoon geen van hen de armen kan gebruiken; de meesten kunnen ook hun benen niet bewegen. Uit de opbrengst van de verkoop van prentbriefkaarten en kalenders, versierd met hun kunst, ontvangen deze kunstenaars/leden een maandelijkse toelage.
De twaalf mannen en acht vrouwen vertellen in het kort hun geschiedenis van overleving en succes; ieder van hen leeft in een lichaam met verlamde ledematen. Velen zijn hun gezin, vrienden en leraren dankbaar voor hun onophoudelijke bemoediging; bijna allemaal hebben ze een diep religieuze overtuiging. Hun leven getuigt van een geestelijk doorzettingsvermogen. Ze moeten allemaal voortdurend iemand bij zich hebben, omdat de meesten slechts hun hals en hoofd kunnen bewegen. Nancy is zo beperkt in haar bewegingen dat ze telkens slechts een deel van het doek kan bereiken en de helft ondersteboven moet schilderen. Hoewel lichamelijk onbeweeglijk, hebben velen toch een weg gevonden om in hun gemeenten actief te zijn en sommigen hebben zelfs onderscheidingen gekregen voor zowel dienstverlening als artistieke prestaties. Ze zijn een voorbeeld van de zeer oude gedachte dat een mens niet een lichaam is met een ziel, maar eerder een ziel met een lichaam.
We maken met deze moedige mondschilders kennis nadat ze een zware strijd hebben gestreden om hun lot te kunnen aanvaarden; we kunnen slechts gissen naar het ware verhaal van hun persoonlijke strijd.
Omdat de schrijver zich meer richt op oppervlakkige details dan op hun innerlijke reis of hun kunst, komen de kunstenaars niet helemaal tot leven – ze lijken iets te uitgesproken opgewekt. Een uitzondering vormt Viola Henne die in haar gedicht haar innerlijke aanvaarding tot uitdrukking brengt:
Ik heb het leven bestudeerd
en zie nu van nabij:
het lot waarnaar ik zocht,
is nu op zoek naar mij.
– blz. 142
Deze mensen zijn harde vechters – denk eens aan de kracht van de ziel die kiest voor een incarnatie met zoveel beperkingen. Ze betalen een hoge prijs – misschien om de karmische schaal weer in evenwicht te brengen, misschien om ons te dienen, of misschien als een hulp om zich op hun eigen pelgrimstocht te concentreren, met zo weinig mogelijk afleidingen.
Velen van ons leven binnen grenzen die vaak meer denkbeeldig dan werkelijk zijn. Juist omdat we leven binnen de stippellijnen van onze zelfgecreëerde persoonlijke beperkingen, geven we onze angsten en ziekten een plaats in ons bestaan. Denk eens aan de ongelooflijke prestatie van deze kunstenaars, die al schilderend dagelijks boven hun beperkingen uitstijgen.
Lichamelijke en verstandelijke beperkingen