Je beperkingen overwinnen
Julianne Remington
[Het doet ons genoegen onze lezers kennis te kunnen laten nemen van de visie en de onverzettelijke geest van iemand die ogenschijnlijk onoverkomelijke hindernissen overwon om kunstenares te worden. Viola M. Henne is niet alleen met recht een kunstenares, maar heeft zich gedurende het grootste deel van haar volwassen leven gewijd aan het helpen van anderen, vooral kinderen die meer gehandicapt waren dan zijzelf, het tot ontwikkeling brengen van wat ze kunnen in plaats van te treuren over wat ze niet kunnen. Het volgende artikel verscheen in de uitgave van 10 december 1990 van Campus Gram, een mededelingenblad van de Oregon Health Sciences University, een academisch ziekenhuis in Portland, Oregon. – Red.]
‘Leven betekent je bewust worden wie je bent en wat je doel in het leven is’, zegt Viola Henne, een kunstenares die zonder het gebruik van haar handen werkt. ‘Ik moest een harde werkelijkheid onder ogen zien vanwege mijn invaliditeit en jarenlang voelde ik me verbitterd en boos. Ik dacht niet dat ik iets kon – toen probeerde ik het en kwam tot de conclusie dat ik heel wat kon.’
Henne, een voormalig Doernbecher [Kinderziekenhuis] patiënt, is nu 64 jaar en kan in haar eigen behoefte voorzien met het schilderen en vervaardigen van kunstwerken met behulp van gereedschappen die ze in haar mond houdt. ‘De houding bepaalt alles’, zegt ze. ‘Zolang je geest bezig is creatieve oplossingen nauwkeurig te onderzoeken in plaats van te treuren, kan je manieren ontdekken om lichamelijke beperkingen te boven te komen.’
Henne heeft onlangs een van haar werken, een tot in details gebouwde modelwoning, geschonken aan CDRC (Child Development Rehabilitation Center). Met een X-acto mes tussen haar tanden sneed ze alle delen uit karton. Ze kon haar lichaam draaien en een arm omlaagbrengen op het materiaal om het tijdens het snijden en lijmen op zijn plaats te houden. Door allerlei vreemde en interessante voorwerpen te gebruiken die ze in haar directe omgeving verzamelde, kleedde Henne haar ‘droomhuis’ aan met miniatuurmeubilair. Kleine meubeltjes vervaardigd uit dekseltjes, klosjes, knopen, kralen, houtafval, kiezelstenen, mos, veters, viltjes en allerlei prulletjes vullen de vele kamers die straalsgewijs vanuit een overkoepelde binnenplaats lopen. Het geschenk, met zo’n ingewikkelde structuur, wordt nu permanent tentoongesteld in de ontvangsthal van CDRC en wordt iedere dag door talrijke kinderen bekeken.
‘De enige reden om het droomhuis te maken was mijn hoop invalide mensen te inspireren plezier te krijgen in het maken van kunst en iets voor anderen te kunnen doen’, zegt Henne. ‘Ik wilde met name gehandicapte kinderen laten zien dat ze ondanks hun beperkingen kunst kunnen voortbrengen.’
Uit erkentelijkheid voor haar geschenk zal de staf van CDRC volgende maand met een ceremonie een gegraveerde plaat aan Henne uitreiken. Op de plaat zal de naam van de kunstenares worden vermeld met een beschrijving van de manier waarop ze haar droomhuis bouwde.
‘De modelwoning heeft veel belangstelling gewekt’, zegt Patty Day, inspectrice van CDRC. ‘De kinderen worden erdoor geboeid en staan verbaasd als ze horen hoe het werd gebouwd.’
Al van haar twaalfde jaar af werd Henne door architectuur geboeid en wilde ze planken aan elkaar timmeren en alles doen wat met het bouwen van een huis te maken had. Maar in plaats daarvan leerde ze op papier te doen wat ze in werkelijkheid niet kon. ‘Ik begon tekeningen van mijn droomhuis te maken door pennen, potloden en verfkwasten in mijn mond vast te houden’, zegt ze.
Geboren met artrogrypose, een aandoening die vergroeiingen van de gewrichten van armen en benen veroorzaakt, heeft Henne in 1926 haar eerste operatie in Doernbecher ondergaan toen ze twee maanden oud was. De sterk gespannen spieren van haar hielen werden gecorrigeerd zodat ze uiteindelijk zou kunnen lopen. Maar de gewrichten van haar bovenlichaam konden nooit worden hersteld en Henne moest leren iets van haar leven te maken zonder het gebruik van haar schouders, ellebogen, polsen of vingers. Het overwinnen van haar gebreken was voor Henne een reis van ontdekkingen en zelfbeheersing die onvoorstelbare mogelijkheden aan het licht bracht.
‘Mijn verhaal is van spirituele aard’, zegt Henne. ‘Na een tijd van treuren omdat ik een normale vrouw wilde zijn, werd ik wakker geschud. Een tot dan verborgen intuïtieve gedachte kwam naar boven en ik begon het verschil te zien tussen werkelijkheid en illusie. Toen deden zich allerlei mogelijkheden aan me voor.’
Henne legt uit dat ze, toen ze opgroeide, kon putten uit een innerlijke rijpheid, wat haar hielp haar boosheid en negatieve gedachten in nieuwe banen te leiden en zich te concentreren op wat ze creatief tot stand kon brengen. Ze overwon de meeste hindernissen die ze tegenkwam bij het doen van haar eigen huishouding en liet andere mensen met lichamelijke gebreken zien hoe ze onafhankelijk konden leven. Door haar voorbeeld heeft Henne andere mensen met handicaps in staat gesteld hun leven in de hand te houden en talloze, zowel lichamelijke als psychologische hindernissen te ontwijken.
‘Het is een zaak van vertrouwen hebben in jezelf’, verklaart Henne. ‘Ik liet gehandicapte mensen die in verpleeghuizen leven, zien hoe ze hun eigen huishouding zouden kunnen inrichten en zelf hun sociale uitkering kunnen innen.’
Het zich bezighouden met het leven van anderen en iets bijdragen aan de wereld om haar heen is Henne’s energiebron. ‘Ik ben een zeer bewust mens geworden’, zegt ze. ‘Het overwinnen van mijn lichamelijke beperkingen leerde me heel wat waardevolle dingen en hielp me om mijn mogelijkheden als mens te ontwikkelen.’
Lichamelijke en verstandelijke beperkingen