Kunnen we aan de kring der noodzakelijkheid ontkomen?
C.W.F. Bellgrove
Er is een allesdoordringende wet in de natuur die zich openbaart door oorzaak en gevolg, actie en reactie – karma. Er kan geen gevolg zijn zonder een voorafgaande oorzaak, en geen oorzaak zonder een gevolg, hoe vertraagd ook. De kring der noodzakelijkheid kan worden beschouwd als een continuüm, waardoor ieder wezen binnen de oneindigheid zich in iedere levensvorm moet belichamen om individualiteit te verwerven en op te klimmen ‘door alle graden van intelligentie heen, van het laagste tot het hoogste manas [denkvermogen], van mineraal en plant tot aan de heiligste aartsengel (dhyani-boeddha)’ (De geheime leer, 1:47).
Iedere entiteit, die op de voor haar geschikte gebieden van het Zijn tot openbaring komt, bevindt zich in een toestand van onwetendheid, van onkunde. Naarmate haar evolutie vordert, die altijd strikt in overeenstemming is met haar karma, maakt zij vele fouten uit onwetendheid en ook bewust. Als het vermogen te onderscheiden tussen goed en kwaad zich heeft ontwikkeld, gaat het morele en mentale karma een rol spelen, waaraan het onvoltooide karma van vroegere cyclussen wordt toegevoegd. De natuur vraagt van alle wezens alleen die verkeerde dingen goed te maken die zijzelf hebben gedacht of gedaan – nooit meer, nooit minder – en zorgt ervoor, of we het prettig vinden of niet, dat wij dat zelf doen. Bij onze pogingen worden we bijgestaan door de hulp en inspiratie van wijzen die, hoe verheven hun positie nu ook is, ervaringen hebben gehad en met succes doorstaan die met de onze vergelijkbaar zijn.
Zoals iedereen weet of eens zal weten, leren we sneller en zekerder door onze fouten dan door alleen onderricht en boeken. De laatste raken het verstand, maar ervaringen worden in de ziel gegrift. We moeten al duizenden levens op onze planeet aarde hebben geleefd en zullen er ongetwijfeld nog duizenden beleven voor onze relatie met deze bol eindigt, omdat er nooit een tijd is geweest dat we niet hebben bestaan en er ook nooit een tijd komt dat we zullen ophouden te bestaan. Is het mogelijk aan deze kring der noodzakelijkheid te ontkomen? We zouden met nadruk willen zeggen: ja, en met evenveel nadruk: nee! Beide antwoorden moeten waar zijn. Laten we deze paradox in twee aspecten beschouwen.
Niemand komt tot belichaming zonder talloze draden van karma uit het verleden, en toch reïncarneert geen enkel mens met een karmische last die te zwaar is om te dragen, want de natuur is in wezen meedogend en streeft ernaar voor haar nakomelingen te zorgen en niet ze te vernietigen. Maar we kunnen door eigenzinnigheid of onbezonnenheid dwaas genoeg zo’n zware karmische last op ons laden dat die ondraaglijk lijkt. Aan de andere kant kunnen we het uitwerken van ‘ongelukkig’ karma enige tijd onderdrukken, hoewel de omstandigheden om er het hoofd aan te bieden het gunstigst zijn als het komt, want als het wordt uitgesteld, wordt het steeds moeilijker het aan te pakken.
De les die we dus moeten leren is hoe men zijn karma moet aanvaarden als het zich voordoet, en het tegemoet te treden met alle karaktersterkte die men in de loop van vele levens heeft ontwikkeld. Een van de eerste ontdekkingen die we doen is, dat als we anderen kwetsen we onszelf kwetsen; zo leren we anderen te helpen wanneer we dit kunnen zonder in hun leven in te grijpen, want ook zij zijn lerende wezens. Niettemin ‘wordt het nalaten van een barmhartige daad het plegen van een doodzonde.’ Grote wijzen hebben door de eeuwen heen en in vele talen geleerd wat de beste manier is om hulpvaardig en zonder kwaad te veroorzaken in de wereld te leven. Omdat de natuur een vacuüm verafschuwt, worden lagere karaktereigenschappen, naarmate ze worden opgeruimd, door hogere vervangen en worden vroegere fouten steeds meer door goede daden gecompenseerd.
Ergens op deze weg wordt men een zoeker naar wijsheid en uiteindelijk zal de aspirant, als hij in zijn zoeken volhardt, de gelegenheid en de plicht hebben een echte inwijdingservaring te ondergaan. Als hij slaagt, zal hij zijn persoonlijk karma, of de ‘ring-verder-niet’ hebben overwonnen, en deze kring der noodzakelijkheid hebben doorbroken, om te ontdekken dat zich daarachter een hogere bevindt.
Omdat de wet van karma oneindig van toepassing is, kan men zich er nooit definitief boven verheffen, want het leven is een continuüm. Er moeten altijd gevolgen zijn. Hij die in de inwijdingsbeproeving zegeviert, kan kiezen uit twee dingen: hij kan een langdurig nirvana ingaan – dat hij door eigen inspanning heeft verdiend – totdat hij een nieuwe cyclus van belichaming moet beginnen. Maar hij die mededogen als zijn hoogste doel heeft beschouwd, zal daarentegen nirvana opgeven om anderen te kunnen helpen en onderrichten, die naar het pad van spirituele verlichting zoeken, dat zich uitstrekt voor ieder die de aarde bewandelt.