Klaar voor alles
Ingrid Van Mater
Ken uw kans. – Pittacus (6de eeuw v.Chr.)
Er is in het menselijk hart een altijd aanwezig verlangen om getrouwer te reageren op de hogere impulsen in ons en om in onze daden de idealen die we nastreven te verwezenlijken. Bij de nadering van het nieuwe jaar wordt dit verlangen sterker en groeit uit tot een besluit om opnieuw te beginnen, meer greep op ons leven te krijgen en meer doorlopend open te staan voor de kansen bewust te werken voor het welzijn van allen. Op dit keerpunt in de jaarlijkse cyclus hebben we een unieke kans om in beide richtingen te kijken, om te trachten de redenen te begrijpen waarom we kansen hebben gemist en om met hoop en moed de toekomst tegemoet te zien.
Ik vraag mij vaak af, ‘Wat bedoelen we eigenlijk met een kans?’ Kennelijk houdt het meer in dan een toevallige gelegenheid die voor de een wel en voor de ander niet lijkt te zijn weggelegd. We zouden kunnen zeggen dat er altijd kansen liggen, maar dat we ze moeten ontdekken; soms is een kans ook ongrijpbaar, en verdwijnt ze voor we het weten. Het lijkt erop dat dit woord een diepe en toch raadselachtige wijsheid inhoudt betreffende onze levensomstandigheden en wat we ervan maken.
Wat wij als een kans zien en hoe goed we die benutten, houdt verband met onze innerlijke houding ten opzichte van wat we van het leven en van onszelf verwachten. Als we onze wereld zien als een ‘dal voor zielenvorming’, zoals Keats deed, ‘om een intelligentie te scholen en tot ziel te vormen’, dan bieden de schijnbare tegenstrijdigheden van het lot, de eindeloze beproevingen en het lijden die ons dagelijks deel zijn, kansen voor innerlijk ontwaken en innerlijke groei. In dit licht wordt alles wat er met ons gebeurt een positieve ervaring die bijdraagt aan onze schat van spiritueel inzicht.
Het leven is een harde leerschool, veeleisend maar rechtvaardig. Wanneer we er eenmaal van overtuigd zijn dat er een absolute rechtvaardigheid heerst in ieder aspect van het bestaan en dat alle levensdrang een goddelijk doel heeft, hebben we de voet gezet op een praktische en gezonde levensweg, die zich ontplooit en verdiept naarmate we trachten de veelomvattende en ingewikkelde werkingen van de universele wet van karma, of actie en reactie, te begrijpen. Het is een bemoedigende gedachte dat alles wat ons overkomt ons eigen werk is, onze eigen keus, in deze of een vorige incarnatie, en ook dat we de macht bezitten om de aard van een situatie te veranderen door de houding die we ertegenover aannemen. De wijze waarop we een probleem aanpakken is belangrijker dan het probleem zelf. Dit aspect, onze houding, houdt rechtstreeks verband met de filosofie achter het herkennen van een kans.
Het haalt de angel uit iedere tegenslag als we weten dat ons dit niet zou zijn overkomen, tenzij het op een of andere manier nodig was een ander facet van ons karakter bij te slijpen. Soms kunnen we, als we terugzien, begrijpen dat de veranderingen die in ons leven hebben plaatsgevonden een middel waren om ons wakker te schudden, waardoor we een weg konden inslaan die nieuwe eigenschappen en mogelijkheden tevoorschijn riep. Dit komt regelmatig voor. Ik denk bijvoorbeeld aan een zeer begaafde pianiste, die aan het begin van haar concertcarrière stond toen zij gewrichtsontsteking in haar handen kreeg en gedwongen werd het op te geven. Ondanks haar teleurstelling ging ze moedig verder en begon jonge mensen de vreugde van het muziek maken te leren, op een snelle en doeltreffende manier. Haar creatieve methode van groepsonderricht was zeer succesvol en ofschoon ze veel pijn leed, straalde het geluk dat ze voelde, door zichzelf op deze manier te geven, van haar uit.
Er zijn eindeloos veel voorbeelden van mensen die wat een tragedie leek hebben omgezet in een waardevolle kans. Zeer onlangs gaf een universiteitskrant, de UCLA’s Daily Bruin, een verslag van een opgewekte en talentvolle student, die ongewild een voorbeeld werd voor velen op de universiteit. Op de leeftijd van 15 jaar moest hij een beenamputatie ondergaan wegens kanker. Dit was een vreselijke schok, maar na een paar dagen van neerslachtigheid nam hij het besluit ‘er het beste van te maken. Anders graaf je voor jezelf zo’n diep gat, dat je de rest van je leven nodig hebt om eruit te komen!’ zei hij. Zijn gevoel voor humor is veelzeggend. Hoewel hij de hulp van familie en vrienden ten tijde van zijn tegenslag op prijs stelde, vindt hij dat de grootste steun kwam en blijft komen van ‘binnenuit’. Volgens hem kan de uitdrukking ‘gehandicapt’ slaan op de ‘lichamelijke toestand van minder valide mensen’, maar niet noodzakelijkerwijs op hun ‘mogelijkheden of wil’.
Ieder mens beschikt over innerlijke hulpbronnen om alle hachelijke toestanden het hoofd te bieden, en het overwinnen van een moeilijkheid, hoe klein de overwinning ook moge lijken, draagt bij aan de vervulling van het zelfgekozen levenslot. Kansen doen zich in vele vermommingen voor. Soms zijn de dingen die er oppervlakkig het beste uitzien niet de omstandigheden waardoor we het meeste leren. Er is vaak een conflict tussen wat we denken te willen en dat wat we intuïtief weten nodig te hebben, wat voortkomt uit het verschil tussen ons onvolmaakt menselijk zelf en ons verlichte hoger zelf, ofwel de Weter in ons. Heel vaak ligt achter wat een goede, verbeterde situatie lijkt, de schaduw van de verzoeking. Hoe vaak komt het niet voor dat een promotie bijvoorbeeld het slechtste in een mens naar boven bracht in plaats van het beste, een machtsgevoel in plaats van een menselijk gevoel tegenover anderen.
Kansen kunnen multi-dimensionaal zijn en verschillende aspecten van ons karakter tegelijkertijd beïnvloeden. We vertalen de gebeurtenissen van iedere dag als het ware in vele talen: de taal van het hart en de ziel, van het denken, en van de emoties. Onze opgave is ze in al hun aspecten om te zetten in de beste daden. Hoe kunnen we de ware aard van onze kansen herkennen? Misschien zijn we op weg die te ontdekken als we proberen aan de eisen van ieder ogenblik te voldoen, zonder verzet, door eenvoudig filosofisch te aanvaarden wat er komt. Er zijn tijden dat we moeten spreken en tijden om te zwijgen; tijden voor veranderingen en tijden om af te wachten. Maar het is altijd nodig om waakzaam te zijn, het oog gericht te houden op de behoeften van nu. Het heeft iets weg van een surfer, die zelfs op de hoogste golf veilig naar de kust komt. Hij kan de loop van de golf niet veranderen, en ook niet de hoogte, maar als hij vaardig is in het surfen, past hij zich aan bij de aard van iedere golf. Zo kunnen ook wij de stromen van gedachten en daden die we al in beweging hebben gezet, niet veranderen, maar als we dat willen kunnen we het beste maken van de ruwe zowel als de kalme wateren van ervaring.
Een goede vriendin, in de winter van haar leven, antwoordt iedere keer als we haar vragen hoe ze het maakt enthousiast ‘Klaar voor alles.’ En dat zijn geen loze woorden. Door heel wat crises heen heeft ze de wijsheid van haar woorden in praktijk gebracht. Merkwaardig genoeg omvat deze eenvoudige uitdrukking drie essentiële factoren, die ertoe bijdragen een kans zo goed mogelijk te benutten: een moedige houding, een innerlijk aanvaarden van alles wat komen kan, en een besef van wat het betekent om te leven in de volheid van ieder moment dat komt.
Artikelen van Ingrid Van Mater
Maak wijsheid tot uw proviand voor de reis van de jeugd naar de ouderdom, want zij is een veiliger toeverlaat dan alle andere bezittingen.
– Diogenes