De levende boeddha’s in Tibet
Wat de zogenaamde levende boeddha’s in Tibet betreft, denk ik dat wij in het westen te zeer geneigd zijn westerse gedachtepatronen te weven rond oosterse leringen die wij in het westen maar vaag begrijpen. Het westerse denkbeeld dat de Tibetanen geloven dat deze levende boeddha’s de belichaming zijn van Gautama de Boeddha is geheel en al onjuist. De gedachte is deze: er is een kosmische boeddha zoals er ook, naar sommige contemplatieve christenen nu intuïtief beginnen te vermoeden, een kosmische christus is, waarvan mensen met een christusnatuur, die hebben geleefd of misschien nu of in de toekomst op aarde leven, voorbeelden zijn, stralen, belichaamde vertegenwoordigers. Hij die Jezus wordt genoemd was zo iemand.
Dat is ook de oude Tibetaanse leer over de levende boeddha’s van Tibet: er is een kosmische boeddha die identiek is met wat die enkele doordenkende christenen de kosmische christus noemen, de immanente christus in het heelal en dus immanent in het bewustzijn van de mens. De Tibetanen noemen dit in hun prachtige leer de hemelse boeddha, waarvan alle mensen een straal zijn; anders gezegd, ieder mens heeft een straal van deze kosmische boeddha die zijn diepste wezen is, zijn diepste zelf; en als een mens zijn bewustzijn verheft om één te worden met deze goddelijke vlam die in zijn hart brandt, maakt een straal van de hemelse boeddha – die als het ware vanuit de zon in het hart van die mens schijnt en hem bezielt met inspiratie, wijsheid en liefde – die mens tot een levende menselijke boeddha. Gautama de Boeddha was zo iemand, maar een heel bijzonder en opmerkelijk voorbeeld.
Het is een prachtige leer want wat geeft ze eindeloos veel hoop en een onsterfelijke inspiratie, die inhoudt dat ieder van ons, wij allen, als ons diepste zelf dit hemelse vuur bezitten; en dat wij als mens, als we willen en als we het leven leiden en de weg van studie volgen, zodat het in ons leven tot uiting komt, daarmee één kunnen worden, ons dit vuur kunnen voorstellen en we het kunnen zien. Laat in uw visie grootsheid en schoonheid toe en dan zal uw leven als mens dat eveneens tot uitdrukking brengen, want u belichaamt een kosmische boeddha, in wie u denkt en voelt en daarom uw bestaan heeft.
Dat is de ware essentie van de Tibetaanse leer van de levende boeddha, want als deze kosmische luister zijn woonplaats kiest in hoofd en hart van een mens, dan wordt zo iemand wat de Tibetanen een levende boeddha noemen, een christus op aarde. Misschien in geringe mate – dat hangt af van de reactie van hen die het binnenstromen van het goddelijke vuur voelen. Maar hoe meer wij het doen toenemen, of liever ons openstellen voor het binnenstromen van binnenuit en van bovenaf, des te hoger of grootser wordt de graad van boeddhaschap of christusschap die we bereiken.