Kristalkijken
[‘Visions in the crystal’, The Theosophist, augustus 1882, blz. 287-8; CW 4:180-1]
Tijdens een aantal van zijn lezingen heeft kol. Olcott een kristal laten zien dat uit de bergen bij Gastein komt, en dat opmerkelijke eigenschappen heeft. Onze zeer gewaardeerde vriendin en collega, barones Adelma von Vay, was zo vriendelijk het hem toe te sturen. Als iemand die van nature over enige helderziendheid beschikt een tijdje in het kristal staart, zal hij in het hart ervan een reeks visioenen zien verschijnen – landschappen, taferelen op zee en op het land, gezichten van levende en dode personen, en soms berichten geschreven op boekrollen die vanzelf ontrollen, of afgedrukt in boeken die verschijnen en vervolgens verdwijnen. Het experiment werd bij tientallen mensen uitgeprobeerd, en slaagde in veel gevallen. Een hindoe zag, naast verschillende taferelen, het gezicht van zijn overleden vader en werd door het visioen diep geraakt. Niet iedereen kan deze beelden zien, en niet iedereen die in zekere mate over een bewust helderziend vermogen beschikt ziet ze even duidelijk. Er is heel wat geschreven over visioenen in kristallen en spiegels, en sommige zieners – zoals de bekende historische figuur dr. Dee – hebben grote publieke belangstelling gewekt door hun echte of zogenaamde onthullingen. Een door kol. Olcott van een oude Indiase legerofficier ontvangen brief is in dit verband interessant:
Geachte kolonel,
Na uw vertrek hield ik het glas enige tijd in mijn hand, zonder enig resultaat. Geleidelijk werd het zo heet dat ik dacht dat ik het zou moeten loslaten. Al die tijd zag ik dat er in het kristal vreemde doorzichtige vormen ontstonden. De temperatuur van het kristal werd lager, en terwijl dit gebeurde, werden mijn hand en arm door zenuwtrekkingen getroffen. Ik had nog steeds de spiegel (het kristal) in mijn hand en zag kleuren met verschillende tinten, die allemaal heel stralend waren en die zich in snel tempo met elkaar schenen te vermengen, en voor een prachtig schimmenspel zorgden! Nadat de kleuren waren vervaagd, verschenen dezelfde wolkachtige vormen in de spiegel, en de temperatuur steeg opnieuw – deze keer zozeer dat ik hem op de tafel moest laten vallen. Na een paar seconden nam ik hem weer in mijn hand en toen zag ik daarin tot mijn verbazing het beeld van een man wiens gezicht mij heel bekend voorkomt, maar waar ik hem gezien heb kan ik me op dit moment niet herinneren. Nadat dit was verdwenen, kwam er een beeld van het kleine kind dat ik had gezien voordat u vertrok, en ten slotte verschenen er, als vage schaduwen, de hoofden van een vrouw en een kind, die ik beide meende te herkennen. Op dat moment kregen mijn hand en arm opnieuw last van zenuwtrekkingen, en het kristal belandde met een sprong op de tafel.
Terugkijkend op deze korte, maar verrassende ervaringen met het magische kristal waarmee u mij een uur lang alleen liet, kan ik u vertellen, mijn beste kolonel, dat zijn kristallijne filosofie meer omvat dan ik bereid was te erkennen; en als de duivel zich niet in dat glas bevindt, dan zit ik er helemaal naast.
Ik kan eraan toevoegen dat, toen ik van de tafel opkeek om mijn pijp verder te roken, ik dichtbij de klerenkast iemand zag staan. Het was een oude man, en hij leek opvallend veel op degene die ik drie jaar eerder in . . . had gezien. Hij keek enige tijd aandachtig naar mij, en toen ik uit mijn stoel opstond, zwaaide hij met zijn hand, en op hetzelfde moment scheen het alsof ik door iets werd geraakt, en ik viel terug in de stoel. Toen ik weer op verhaal kwam en in de kamer rondkeek, kon ik niets bijzonders ontdekken, behalve dat ik alleen was met mijn eigen gedachten, en op de tafel lag het kristal, en het schrijfgerei waarmee u wilde dat ik zou noteren wat ik misschien in de duidelijk vergeestelijkte atmosfeer van uw kamer zag.
Met vriendelijke groet,
E.W.L.
Dit is iets meer dan alleen maar een geval van helderziendheid: er is een element van mediumschap mee vermengd. De beelden die de officier in het kristal zag waren subjectief – resultaten van de verbeelding; terwijl de figuur van de oude man waarschijnlijk die van een pisacha was. Het is helemaal niet ongewoon dat mensen die zulke geestverschijningen zien, een klap krijgen; een soortgelijk geval, waarbij verschillende mensen werden geraakt, deed zich nog onlangs voor in Bombay. We raden mensen met een gevoelige natuur, zoals onze vriend de officier, af om onderzoek te doen met kristallen of spiegels, of om met anderen spiritistische seances bij te wonen. Want ze zijn van nature mediamiek, en onze opvatting over de gevaren van het beoefenen van het mediumschap zonder enige kennis van de oosterse filosofie is eerder al zo volledig uiteengezet dat het niet nodig is om die hier te herhalen.